11. HÙNG RÂU: ĐIỂM SÁNG 4000 NĂM
Anh tên là LÊ THẾ HÙNG, nhưng mọi người thường chỉ gọi là Hùng râu.
Hùng râu tốt nghiệp tổng hợp Toán tại trường Đại học Tổng hợp Moscow và bảo vệ luận án Tiến sĩ Toán cũng tại trường này, là cán bộ nghiên cứu Viện Cơ học trước khi ra nhập FPT. Hùng râu cùng anh Phạm Hùng thuộc trung tâm trao đổi nhiệt và chất do TSKH Ngô Huy Cẩn, bố GS Ngô Bảo Châu làm giám đốc.
Hùng râu thuộc lứa học sinh miền nam tập kết, quê đất Quảng – một tỉnh miền trung nghèo khó nên có đầy đủ tính ngang tàng, anh hùng hảo hán, trượng nghĩa khinh tài. Với Hùng râu thì trên đầu có trời dưới chân có đất, cứ đạp đất mà đi, cưỡi mây mà tiến.
Thông minh kiệt xuất hơn người, nghiên cứu và làm việc cực kỳ nghiêm túc, Hùng râu nổi tiếng cả Viện Cơ học và FPT về những giai thoại doạ ném tay trưởng phòng qua cửa sổ khi anh này bắt Hùng râu rửa ấm chén pha trà (ngày mà Hùng râu trực nhật phòng), giai thoại dọa “quại bỏ mẹ” đồng chí Viện trưởng nếu đồng chí Viện trưởng thù cán bộ nhân viên, giai thoại thi ăn ớt cả vốc nhai cả quả, uống rượu bằng bát ăn cơm để cứu đại ca Trương Gia Bình trong một cuộc thách đố ở Viện Cơ học…
Năm 1990, FPT xin đất xây nhà cho cán bộ, tất cả đều đăng ký nộp tiền xây nhà, riêng Hùng râu chưa vợ đang ở với mẹ nên nói không có nhu cầu, anh em công ty biết nhà là quí nên cứ ứng tiền ra nộp thay, đến ngày nhận nhà Hùng râu nhất định không nhận, cấm mẹ, cấm em gái không ai được nhận. Sau này, em gái phải giấu Hùng râu nhận nhà. Chuyện lấy vợ của Hùng râu cũng nhiều tình tiết thú vị: Thấy Hùng râu muộn lấy vợ, cả nhà, cả công ty sốt ruột mai mối, khuyên nhủ, Hùng râu yêu cầu mọi người phải chứng minh tại sao đàn ông phải lấy vợ, trong khi đã có mẹ nấu cơm, giặt giũ quần áo, có mấy cháu con chị gái để bế bồng rồi. Ngày cưới Hùng râu, anh em còn lên đọc “điếu văn tiễn biệt đời trai tơ” cho Hùng râu.
Chính vì vậy người FPT gọi Hùng râu là điểm sáng 4000 năm, có nghĩa rằng 4000 năm Việt Nam mới có một người như Hùng râu.
Khi thành lập, FPT có tên là công ty Công nghệ thực phẩm. Sở dĩ có chữ thực phẩm vì khi ấy cả nước thiếu mặc đói ăn, nông nghiệp là mặt trận hàng đầu, nên để công ty được ra đời thuận lợi buộc phải có chữ thực phẩm. Tất cả chúng tôi đều mặc kệ cái tên công nghệ thực phẩm, vẫn làm Tin học, điện tử, cơ điện lạnh… riêng Hùng râu thì thật thà, cả tin nên nhất định chỉ làm về công nghệ thực phẩm: miệt mài nghiên cứu công nghệ sấy táo, bảo quản rau răm, rau húng, hành để xuất khẩu, sản xuất kem, nghiên cứu chế tạo bột hạt vàng, làm sữa Ridielac HV, mang sản phẩm đi hội chợ, đoạt huy chương vàng cho sản phẩm sữa Ridielac HV.
Hùng râu cũng là một thầy cãi có hạng, trong FPT không ai cãi lại với Hùng râu. Có một lần anh Trương Gia Bình tranh luận với Hùng râu, tranh luận mãi không thắng đành đầu hàng: “thôi anh chịu thua”, Hùng râu hỏi “tại sao anh thua”, “anh không biết”, “không cho anh thua, nếu anh không biết tại sao anh thua thì anh phải cãi tiếp”. Lạ một điều là hai thầy cãi Thành Nam và Hùng râu chưa bao giờ tranh luận với nhau, chắc có lẽ kỵ giơ.
12. VÕ VĂN MAI
Võ Văn Mai tốt nghiệp ngành đo lường điều khiển tại Hungary, là bạn học Võ Hồng Nam (em trai chị Võ Hạnh Phúc). Trước khi gia nhập FPT, Võ Mai là cán bộ nghiên cứu Viện kỹ thuật Vũ khí bộ Quốc phòng.
Trong 6 thành viên Tin học đầu tiên, duy nhất Võ Mai là dân phần cứng, anh là người có công xây dựng bộ phận phần cứng và dịch vụ bảo hành của FPT. Năm 1991, Võ Mai được bổ nhiệm phó giám đốc ISC, phụ trách kinh doanh và dịch vụ bảo hành.
Theo chủ trương xây dựng mô hình tập đoàn, năm 1994 Võ Mai cùng Ngô Vi Đồng và một số anh em FPT tách ra lập công ty HiPT. Việc tách ra này còn có một nguyên nhân nữa là để HiPT làm đại lý cho hãng HP, một hãng CNTT lớn của Mỹ (HP vào Việt Nam hơi chậm khi IBM đã chọn FPT, DEC chọn 3C, Compaq chọn Appinfo; HP nói với FPT là rất thích văn hoá FPT, không muốn ký đại lý với bất kỳ công ty nào khác và đồng ý sẽ ký đại lý với công ty do cán bộ FPT tách ra thành lập và điều hành). Lúc đầu Võ Mai và anh Trương Gia Bình định đặt tên công ty là HPT (một cái tên bao gồm cả HP và FPT: 2 chữ đầu là HP, 2 chữ cuối PT là 2 chữ cuối của FPT), nhưng hãng HP không đồng ý nên đành thêm chữ “i” ở giữa thành HiPT.
Tôi cũng suýt đi theo Võ Mai sang HiPT, đến giờ phút cuối cùng tôi lại quyết định ở lại FPT.
Hiện tại Võ Mai là Tổng giám đốc công ty HiPT và là Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Việt Nam – Hungary.
12. ĐỖ CAO BẢO: TÔI ĐÃ GIA NHẬP FPT NHƯ THẾ NÀO
Viết về 12 người đồng sáng lập FPT chữ cứ như có sẵn trong đầu cứ thế tuôn ra, chỉ việc gõ bàn phím, thế mà đến lượt mình thì lại tắc tị, không biết bắt đầu từ đâu, không biết viết gì. Có lẽ bắt đầu từ việc tại sao 12 người kia lại cùng nhau lập lên công ty FPT vào năm 1988 và tôi trở thành thành viên thứ 13 như thế nào.
Sau hơn 10 năm trời đèn sách, với bằng TS Toán cơ đại học Tổng hợp quốc gia Moscow năm 1984 anh Trương Gia Bình về nước. Đấy là thời điểm khó khăn nhất của đất nước, lương giáo sư, tiến sĩ, cán bộ giảng dạy và nghiên cứu khoa học chỉ đủ sống 7 ngày, mọi người phải làm thêm đủ thứ nghề khác để sống nốt 23 ngày còn lại, từ nuôi lợn, nuôi gà, trồng rau, trồng sắn, sửa tivi, sửa xe máy… Với trí lớn, anh Trương Gia Bình không thể nào chấp nhận thực tế là những người giỏi, tài năng, có tri thức lại không thể nuôi sống bản thân mình, bỏ bàn giấy với những đề tài khoa học xa rời thực tiễn, anh Bình lập một nhóm Viện Cơ học lao vào thực tiễn, đưa khoa học công nghệ vào giải quyết các vấn đề mà các nhà máy, xí nghiệp đang cần. Một loạt các hợp đồng với nhà máy thuốc lá Thanh Hoá, thuốc Lá Đà Lạt được ký kết.
Khi cơ hội ký hợp đồng bán máy tính cho Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô được mở ra, anh Trương Gia Bình quyết định lập công ty, làm ăn lớn và bài bản và nhóm Viện Cơ học trở thành nòng cốt cho FPT. Từ hợp đồng bán máy tính cho Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô, anh Bình quyết định chiêu mộ đội Tin học. Nguyễn Trung Hà ở Viện Cơ là lựa chọn đầu tiên, tiếp theo là Bùi Quang Ngọc Tiến Sĩ Pháp bạn học phổ thông, Nguyễn Thành Nam cùng Tiến sĩ Toán MGU sau 5 khoá, Võ Mai bạn Võ Hồng Nam cùng học Hungary (em trai chị Võ Hạnh Phúc), Anh Nguyễn Chí Công (anh Bùi Quang Ngọc giới thiệu).
Một ngày mùa hè năm 1988, anh Trương Gia Bình đi dự hội nghị Tin học ở Cung Việt Xô, thấy các đại biểu toàn cầm giấy phát biểu, có mỗi một cậu trắng trèo, gầy gò, kính cận dầy cộp ngồi một góc điều khiển cái máy gì đó mà trên màn chiếu lớn của hội nghị chữ cứ nhảy múa rất sinh động và hấp dẫn. Với anh Bình đấy là công nghệ rất cao thời ấy, liền quay sang hỏi mọi người: “Tay này là tay nào, có ai biết không”, tất cả không biết, chỉ mình Võ Mai biết: “Đỗ Cao Bảo, Cục Tác chiến, em biết”, “em có quen không”, “quen sơ sơ”, “em đi rủ cậu ấy gia nhập nhóm”.
Sáng hôm sau trước giờ đi làm Võ Mai đứng dưới tầng 1 gọi ới lên tầng 5: “Tối ở nhà tôi qua có việc quan trọng cần bàn”. Tối hôm ấy trên ban công tầng 5, căn hộ tập thể nhìn ra hồ Thành Công, Võ Mai nói về ý tưởng thành lập công ty của anh Trương Gia Bình và thuyết phục tôi ra nhập. Khi ấy tôi đang là trợ lý tự động hoá chỉ huy Cục Tác Chiến, Bộ Tổng Tham Mưu và là cộng tác viên của Viện Khoa học Tính toán và Điều khiển làm về Trí tuệ nhân tạo AI, thế nhưng khi nghe Võ Mai nói xong tôi có cảm giác như Christopher Columbus tìm ra châu Mỹ, lập tức tôi nhận lời.
Thế là tôi ra nhập nhóm sáng lập FPT, các buổi họp liên tục diễn ra, khi thì ở 30 Hoàng Diệu, khi thì ở nhà Trung Hà (Hàng Bông), khi thì ở nhà anh Nguyễn Chí Công (Kim Liên). Mỗi khi anh Bình chuẩn bị đi Liên Xô, Đức hoặc đi làm việc với các tổ chức ở Việt Nam, Trung Hà lại chạy chiếc xe máy cũ đến báo tôi tối đến 30 Hoàng Diệu làm. Với phần mềm VNSTORYBOARD do tôi tự phát triển (giống PowerPoint ngày nay) tôi đã soạn các slide chào mừng, nội dung cuộc họp, nội dung trình bày cho anh Bình, nhiều hôm làm đến gần sáng mới xong, kịp cho anh Bình sáng hôm sau bay sớm (đây là phần mềm duy nhất thời ấy soạn được các Slide tiếng Việt).
Một sự tình cờ đã đưa tôi gia nhập FPT và trở thành một trong 13 thành viên sáng lập FPT. FPT chính là nơi đã cho tôi được là chính mình, được làm công việc mình yêu thích, được thỏa niềm đam mê, được khám phá ra những tố chất và năng lực tiềm ẩn của bản thân. Ở FPT tôi đã phát hiện ra mình không chỉ có đam mê và sở trường về phần mềm, mà còn có đam mê và sở trường về xây dựng mối quan hệ, đam mê kinh doanh, đam mê lãnh đạo, đam mê làm việc với con người, đam mê tiến ta nước ngoài mang trí tuệ Việt Nam đi chinh phục thế giới và đam mê cái đẹp.
Chuyện vui kể thêm: Cuối năm 1994 tôi chuyển sang kinh doanh, làm giám đốc FPT IS, khi ấy cả FPT, cả gia đình, bạn bè đều nghi ngại nghĩ tôi không kinh doanh được bởi quá hiền lành, thật thà chất phác. Không ngờ ngay năm đầu tiên đã thành công rực rỡ, tăng trưởng cao, lợi nhuận lớn, dẫn đầu thị trường, là quả đấm thép của FPT hơn 10 năm liền. Một hôm anh Trương Gia Bình nói với tôi: “Anh hoàn toàn bị Bảo lừa, anh nghĩ Bảo chỉ giỏi làm phần mềm, hiền lành…”, tôi bảo anh: “không phải chỉ anh bị lừa mà chính em cũng bị em lừa”. Đây cũng là một trong những lý do khiến tôi đam mê và giành ra 22 năm nghiên cứu về Nguyên lý thành công trong cuộc sống.
(Còn tiếp)
